Modern sağlık ve beslenme dünyasında sıkça duyduğumuz bir ifade: “Benim
metabolizmam yavaş.”
Peki nedir bu metabolizma hızı? Gerçekten değişken midir? Hangi faktörlerle
artar veya düşer?
Metabolizma hızı, vücudun dinlenme halindeyken bile yaşamı sürdürebilmek için
harcadığı enerjidir. Genellikle Bazal Metabolizma Hızı (BMR) ile ölçülür. Ancak
metabolizma sadece BMR’den ibaret değildir; üç ana bileşeni vardır:
Metabolizma Hızını Etkileyen Faktörler
- Bazal Metabolizma Hızı (BMR):
○ Kalbin atması, solunum, hücre yenilenmesi gibi temel yaşamsal
fonksiyonlar için gereken enerji.
○ Toplam enerji harcamasının %60-75’ini oluşturur. - Fiziksel Aktiviteye Bağlı Enerji Harcaması:
○ Günlük hareketlilik, egzersiz ve kas aktivitesi.
○ Değişkendir ve kontrol edilebilir. - Termik Etki (TEF – Thermic Effect of Food):
○ Tüketilen besinlerin sindirimi ve emilimi için harcanan enerji.
○ Proteinler bu anlamda en yüksek termik etkiye sahiptir.
Metabolizma Hızı Neden Düşer veya Yükselir?
Düşmesine Neden Olan Faktörler:
● Yaşın ilerlemesi
● Kas kütlesinde azalma
● Uzun süreli düşük kalorili diyetler
● Hareketsiz yaşam tarzı
● Uyku bozuklukları ve bazı tiroid hastalıkları
Artmasına Yardımcı Olanlar:
● Düzenli direnç ve kardiyo egzersizleri
● Kas kütlesi artışı
● Yeterli ve kaliteli uyku
● Dengeli protein tüketimi
● Soğuk maruziyeti ve kısa süreli termojenezik stresler (örn. soğuk duş)
Sonuç: “Yavaş Metabolizma” Kader Değildir
Metabolizmanızı yönetmek mümkün. Bilimsel temellere dayalı beslenme,
hareketlilik ve uyku düzeni, bu sürecin anahtar oyuncularıdır.
